Müzik üzerine notlar 4

düzeltilecek

Bilen bilir, eskiden kısa dalga trt3 radyosu vardı ve çok popülerdi. Çok geniş bir arşivleri vardı. Türkiye'de duyulması pek mümkün olmayan albümleri çalarlardı. Programlarında genelde yabancı müzik ve klasik müzik olurdu.Bütün radyolar çekmezdi, galiba bandın en ucunda 88 deydi. Bazen kardeşimle beraber ders çalışırken radyoyu açık bırakırdık. Müzikle ders çalışma alışkanlığımız oradan kalmış olmalı.

İlk heavy metali kısa dalgadan dinlemiştim. Kendi kendime "bu da ne ya?" demiştim. Gençtik; hızı ve enerjisi hoşumuza gitmişti. Galiba Bon Jovi'ydi,. Livin' on prayer olabilir, ya da you give love a bad name. O zaman, bu tarz müziğe kulak kabartıp, dinleyebileğimi düşünmüştüm. Gene Albinoni'nin Adagio'sunu ilk kez kısa dalgada dinlemiştim. Çok hoşuma gitmişti. Fakat ne çaldığını öğrenmem iki üç senemi almıştı. Aklımda yer etmiş olmalı ki epeyi aramışım. Kısa dalganın bize farklı müzik türlerini dinleyebilme, zevk alabilme gibi bir etkisi oldu. Klasik müzikten, caz'dan anlamasak da, hiç bir zaman bu konuda vakit harcamaya fırsat bulamasak da  duyduğumuzda yadırgamadan kulak kabartabilmemize o günlerin katkısı oldu.

  

Kaldığımız yerden devam edelim; sanat (/müzik) bir kültür dünyasının içinden o dünyanın tüm değerleriyle sesleniyor. O kültür dünyası ile ilk kez tanışan biri için, ilk tecrübe önemli ve sarsıcı. Müzik eseri ya da sanat eserinin bir aidiyet verme etkisi de olmalı, seslendiği kültür dünyası ile bütünleştirip, ona katan. Bir Mevlevî ayinini ilk kez bir otelde dinleyen arkadaşım, o günü huşu içinde anlatmış, İstanbul'da para alınmadan sadece gönülden ayin yapılan bir yer olup olmadığını sormuştu.

*Bir sanat türü ile ilk karşılaşmanın sarsıcı etkisi, onun bir kültürün/ geleneğin içinden seslenerek seyredeni/dinleyeni kendine çekmesinde sanırım. Bu açıdan dinleyen de seyreden de savunmasız. Aynı türle sonradan karşılaşmalar ise hep bu ilk tecrübenin üzerinden oluyor.

*Bir barok müziği ya da Mevlevi ayinini ilk kez dinleyen biri, müzik aletlerinin menşeinden, müziğin hızından, neşesinden, ağırlığından ya da ruhaniliğinden bir şeyler sezer ilk defa dinlediğimiz bir tür olsa bile. O, dinleyiciye, ait olduğu müzik geleneği  ve onu biçimlendiren kültür üzerine bir şeyler söyler. Maddi bilgiler, çalgılar vs yanında, bir de ruh hakkında da bir kanı, kanaat oluşur. 

*Farklı türleri daha evvel dinlemiş biri için, yeni türlerle karşılaşmak ve onları ön yargsız dinleyebilmek başkalarına göre daha kolay olmalı.

Peki ya bunun dışında? Müziğin kendisi? Kendi türdeşleri içinde kalitesini belirleyen şeyler?